کد مطلب:48004 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » قرآن

در مورد سنت گرايان در قرآن چه آياتي وجود دارد؟

كلمه سنّت معاني مختلف دارد و غالباً معادل با عرف، رسم، عادت، سبك، شيوه و اسلوب به كار ميرود.

در زبان فارسي، اين كلمه به معناي پيروي صرف و غيرِ معقول از برخي آداب و رسوم، هم به كار ميرود. اصطلاح سنت گرايي نشانگر يك مكتب جديد در مغرب است، كه در قرن بيستم آغاز شد. بنيان گذار اين مكتب رنه گنون (1951 ـ 1886) فرانسوي است. اين مكتب در برابر مكتب مدرنيسم و پرامدرنيسم قرار دارد. سنت گرايان معتقدند: انسانها از اين جهت كه انسانند، ذاتاً از مواهب خاصي برخوردارند كه ديگر مخلوقات از آن بيبهرهاند، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن، سيطره بر ديگر موجودات و...

آدميان از همان نخستين روزهاي پيدايش بر روي زمين، به چنين مجموعهاي از حقايق، دست يافتهاند. حقايقي كه چون حقيقتاند، آب و رنگ زمان، مكان و اوضاع و احوال خاصي را ندارند. سنت گرايان به اين مجموعهي حقايق همه جايي و هميشگي، سنت ميگويند. اينان، نظريات و مدعاهايي در زمينه ما بعد الطبيعي ، انسان شناختي و اخلاقي دارند.( ر.ك: مجله نقد و نظر، سال چهارم، ش 3 و 4، تابستان و پاييز 77، ص 6 به بعد، گفتگو با آقايان اعواني، ملكيان، لگنهاوزن. ) در صورتي ميتوان، ديدگاه قرآن را در مورد سنت گرايان بيان كرد، كه همهي مدعاها و نظرات سنت گرايان مورد بررسي و نقد قرار گيرد و چنين چيزي از حوصلة يك پاسخ خارج است و تنها به چند نكته اشاره ميشود:

1. از نظر قرآن دو نوع سنت داريم: سنت ناپسند و مذموم (پيروي كوركورانه از نياكان) واِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعوا ما اَنزَلَ اللّهُ قالوا بَل نَتَّبِعُ ما اَلفَينا عَلَيهِ ءابأَنا اَولَو كانَ ءاباؤُهُم لايَعقِلونَ شَي ?‹ـًا ولا يَهتَدون; (بقره،170) و هنگامي كه به آنان گفته شود: از آن چه خدا نازل كرده است، پيروي كنيد، ميگويند: ما از آن چه پدران خود را بر آن يافتيم، پيروي مينماييم. آيا اگر پدران آنان، چيزي نميفهميدند و هدايت نيافتند، باز از آنان پيروي خواهند كرد؟! سنت پسنديده و محمود (پيروي عاقلانه و منطقي از آثار به جا مانده از گذشتگان) (احزاب، 21; ممتحنه، 4 و 6)

2. سنت در قرآن، به معناي قوانين ثابت و اساسي تكويني يا تشريعي الهي به كار رفته است. (احزاب، 62; فاطر، 43; غافر، 85; فتح، 23) خداوند در عالم خارج و در قانون گذاري، اصول و قوانين ثابتي دارد، كه قرآن از آن به سنت ياد كرده است.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 434 ـ 436، دارالكتب الاسلامية. )

3. اين كه سنت گرايان ميگويند: انسان در برابر ديگر مخلوقات، از ويژگيهاي انحصاري، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن و سيطره بر ديگر موجودات برخوردار است، سخن صحيحي است و آيات قرآن كريم بر آن دلالت دارد، (بقره، 29; جاثيه، 12; نحل، 78; كهف، 29; انسان، 3) ولي اين به معناي درستي همهي ادعاهاي آنان نيست، بلكه بايد يكايك ادعاهايشان بررسي شود تا صحت و سقم آنهامشخص گردد.

4. پيروي از سنتهاي صحيح و معقول گذشتگان، به معناي رها كردن نوآوري معقول و صحيح و مبارزه با هر چيز نو و جديد نيست. اصلاًپيروي از سنتهاي صحيح و معقول با نوآوري معقول و صحيح تنافي ندارد.